Năm Phụng Vụ 2023/2024 khép lại với thông điệp “Ngài đã yêu thương họ” (Dilexit Nos) của Đức Phanxicô. Tôi tò mò đọc nó một cách vội vàng và nó cuốn hút tôi ngay từ đầu. Tôi đọc đi đọc lại hai lần; và có ý không đọc bất cứ một bình luận nào về tài liệu này. Đây là một tài liệu rất đẹp và rất dễ đọc. Có thể nói Đức Phanxicô làm mọi người ngạc nhiên về thông điệp này. Thông điệp củng cố một việc đạo đức có từ 350 năm nay của Hội Thánh; đó chính là việc sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu, và nổi bật với mạc khải dành cho thánh Margaret Maria Alacoque.
Dù không đủ giờ để suy nghĩ kỹ hơn về nó, nhưng những ấn tượng của tôi về thông điệp này đã đẩy tôi nhanh hơn đến ý nghĩ tìm về tư tưởng thần học của thông điệp này ở đâu. Ba thông điệp đầu của Đức Phanxicô, dù có những nét riêng, đã không để lại trong tôi nhiều ấn tượng và tôi đã không đào sâu hơn về nền tảng của ba thông điệp đó. Ngược lại, những con chữ của thông điệp “Ngài đã yêu thương họ” dường như biến thành một con người cụ thể trước mặt tôi. Đúng hơn là một “người hướng dẫn tĩnh tâm” (Retreat Master). Nó đưa tôi thẳng vào lương tâm của tôi mà ngôn ngữ thông điệp dùng là “cốt lõi ẩn giấu bên dưới mọi vẻ bên ngoài” và là nơi “không có sự lừa dối và ngụy trang.” (số 4 và 5).
Theo cách riêng mình, tôi nhận ra thông điệp diễn tả sự tương đồng giữa Thánh Tâm Chúa và trái tim con người. Có thể nói là không ai có thể hiểu sai về biểu tượng của trái tim. Đó là dấu chỉ của tình yêu, của sự linh thánh sâu thẳm nhất của mọi người. Ai ai cũng nhận ra là khi biết mình thật nhất chính là lúc ta nhận thức được con ngươi bên trong ấy và ôm ấp lấy nó một cách trọn vẹn. Đức Phanxicô viết rằng “trong trái tim của mỗi người có một liên hệ nhiệm mầu giữa kiến thức về mình (nhận thức về mình) và sự cởi mở với người khác; giữa cuộc gặp gỡ với nét độc đáo riêng mình và sự sẵn lòng trao tặng chính mình cho người khác.” (số 18). Như vậy, Thánh Tâm Chúa và trái tim tôi (lương tâm tôi) có cùng một nền tảng căn bản của những gì gọi là con người.
Điều Đức Phanxicô làm tôi liên tưởng đến điều tôi thường hay nói với những người tĩnh tâm với tôi là khi tĩnh tâm, ta bước vào “hành trình đi vào lương tâm, nơi ta đứng trần trụi trước mặt Chúa” và tôi mời người tĩnh tâm ngắm chính họ trong đó. Đối với tôi, đây là việc khó nhất khi giúp tĩnh tâm; vì khi bước vào lương tâm, nơi ta không thể tô vẽ về con người mình trước Thiên Chúa, nhưng ta lại giấu con người thật đó khỏi mọi người khác, và rất nhiều lần ta giấu nó với chính bản thân mình. Điều Đức Phanxicô viết mang tôi về lại những kinh nghiệm của chính mình mỗi lần tôi ở trong lương tâm mình và quyết định thay đổi một điều gì đó. Tôi nhận ra sự thay đổi của lương tâm, của con tim có thể thay đổi được thế giới (quanh mình), bởi vì ta luôn nhận ra con người thật của ta hết sức yếu đuối, rất dễ tổn thương và đầy sẹo. Khi ta làm được điều này, ta có năng lượng mới để sống. Dầu vậy, ta cũng nhận ra ta không thể biến đổi được nó bằng khả năng của mình; nhưng chính Đức Giêsu, Người có trái tim không tì vết và trái tim yêu thương đến tột cùng đã đi bước trước đến với ta, và không bao giờ Ngài để ta cô đơn. Theo ngôn ngữ tôn giáo đó chính là lúc ta được cứu. Được cứu độ chính là lúc ta kinh nghiệm chính bản thân mình được yêu và được nghe tiếng lòng của người mình yêu và cũng là người yêu mình nói với ta. Đức Phanxicô diễn tả “Giêsu cứu ta bằng cách nói với trái tim ta từ tiếng nói của Thánh Tâm Ngài.”
Đối với tôi, đây chính là điều làm cho ta trở thành “người kitô đích thực”, người có trái tim trưởng thành và khả năng nới rộng nó bằng chính tình yêu của mình. Một kitô hữu sống đạo đúng nghĩa là người đào tạo trái tim mình nhạy bén trong quan hệ cá nhân với Chúa Cha, với Đức Giêsu trong tư cách là một người tình; vì chính Thiên Chúa là Tình Yêu và là người Tình của con người. Khi có tình yêu với Thiên Chúa, ta cũng trở thành người môn đệ đúng nghĩa, người sẵn sàng cho mọi thứ rủi ro trong tình yêu để phục vụ “Thân Thể Huyền Nhiệm của Đức Giêsu Kitô” là Hội Thánh. Chính tình yêu dành cho Thiên Chúa và sự phục vụ Hội Thánh làm cho người kitô hữu đích thực bước đi với một Thiên Chúa của sự bất ngờ, vì tình yêu luôn tạo nên những bất ngờ trong cuộc sống. Đây chính là điều mà thông điệp này gần tôi nhất và làm cho nó dễ đọc. Đức Phanxicô đưa ra những bằng chứng về những vị thánh trong lịch sử đã làm nổi bật lên việc sùng kính Thánh Tâm Chúa. Các vị đó đã để lại một dấu ấn sâu đậm về một căn tính độc đáo nhất của con người chính là yêu và được yêu. Những giảng dạy và những chứng nhân trong lịch sử được Đức Phanxicô nối kết với tầm nhìn của Ngài về xã hội hiện đại, về môi trường xã hội, về tính đạo đức, về chính Hội Thánh, nơi đó tình yêu con người dường như không còn sống khỏe vì lối sống chủ nghĩa cá nhân, duy vật và duy khoái lạc. Tất cả mọi khía cạnh đề có thể trở nên trọn vẹn trong việc kết hiệp với Thánh Tâm Chúa Giêsu vì chỉ duy Đức Giêsu và tình yêu Ngài làm cho thế giới nội tâm con người và thế giới vạn vật biến đổi tích cực hơn, nghĩa là biết yêu hơn vì kinh nghiệm mình được yêu.
Tôi hay dùng chữ “Đạo Tình” để gọi hay nói về Kitô Giáo. Việc dùng chữ này bị khá nhiều người chỉ trích vì có thể dẫn đến hiểu lầm. Thông điệp này là một lời khẳng định rõ ràng hơn về định nghĩa căn bản của Kitô Giáo. Thiên Chúa là Tình Yêu và trở thành người tình của Thiên Chúa có nền tảng vững chắc trong Kinh Thánh và nhất là Tân Ước. Lịch sử Hội Thánh cũng ghi lại không biết bao nhiêu bằng chứng của những con người khao khát trở thành người tình của Thiên Chúa. Họ chính là những người kitô hữu luôn học cách trở thành “người kitô hữu đích thực” bằng cách làm cho tình yêu của họ với Thánh Tâm Chúa lớn dần lên. Chính tương quan cá nhân với Thánh Tâm Chúa làm cho đức tin của họ trưởng thành hơn trong từng ngày sống, để họ có thể đứng vững trước mọi thử thách của cuộc đời theo Chúa và trở thành người môn đệ.
Cursillo là một Phong Trào chọn hình Thánh Tâm Chúa để chiêm ngắm những “cái nhìn của Đức Giêsu” trong Khóa Ba Ngày. Khi nhìn ngắm chân dung này, ta tin tưởng rằng Đức Giêsu cho phép ta yêu như chính Ngài đã yêu; và chính tình yêu này giúp ta khiêm tốn đến với người khác bằng tình yêu để “nghiên cứu môi trường sống” của mình mà mời gọi người khác đến với Đức Giêsu. Cũng chính tình yêu này làm cho ta có khả năng yêu “những người xa cách” và biến họ thành những người bạn với Chúa và bạn với ta.
Đức Phanxicô mời gọi mọi người làm sống lại lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa vì đây là cách giúp ta trở thành người môn đệ đích thực. Có thể nói rằng, Đức Phanxicô đã “quảng cáo” cho Khóa Ba Ngày của Cursillo, nhưng thực ra, Đức Phanxicô cũng chỉ bước đi từ truyền thống của Hội Thánh và ngụp lặn trong truyền thống đó theo một cách thức của riêng Ngài mà đôi khi nhiều kitô hữu không thích vì chưa hiểu ra, trong đó có tôi. Với tư cách một cursillita, tôi tập sống đời “kitô hữu đích thực” bằng cách tập tôn sùng Thánh Tâm Chúa nhiều hơn, vì Đức Phanxicô đã nhắc lại một con đường truyền thống mà không có gì có thể chính thống hơn trong lòng Hội Thánh. Tôi hay nói trong Khóa Ba Ngày: “Không có Kitô Giáo thì không có Cursillo.” Với thông điệp “Ngài đã yêu thương họ” (Dilexit Nos) của Đức Phanxicô, tôi có thể nói thêm rằng: “Không yêu Thánh Tâm Chúa, thì không phải là Cursillitas.”
Cám ơn Đức Phanxicô đã nhắc nhở đến một “Kitô Giáo Hành Động”, nghĩa là một Kitô Giáo dựa trên những hành động và ngôn ngữ của Tình Yêu, một căn tính thẳm sâu nhất của Thiên Chúa mà con người có khả năng tham dự vào. Đức Tin trưởng thành của những người kitô đích thực là vậy.
Viva Papa Fracesco!
Người Lữ Hành
Mùa Vọng 2024