Mùa hè năm 2021, ngay khi đại dịch còn đang hoành hành tại châu Âu, tôi có dịp đi đến Plovdiv để trải nghiệm sứ mạng Đông Phương của Hội dòng. Ấn tượng đầu tiên về con người và xứ sở hoa hồng là rất tích cực. Bulgarie thật xinh đẹp ! Người dân hiền hòa và cởi mở. Tuy chỉ còn hai cộng đoàn của nhà dòng tại đây, (3 cha dòng AA và 3 nữ tu OA), nhưng đời sống huynh đệ cộng đoàn được chia sẻ đặc biệt khắng khít giữa hai hội dòng, khi cùng nhau đảm nhận coi sóc hai giáo xứ Công Giáo theo nghi lễ Đông Phương. Sau một tháng trải nghiệm, xin được phép chia sẻ vài điểm nhấn quan trọng của sứ mạng Đông Phương tại đất nước Bulgarie.
Ngay từ buổi đầu thành lập, Chúa Quan Phòng đã trao phó sứ mạng này cho Hội Dòng qua lời chúc lành của Đức Giáo Hoàng Piô IX vào năm 1862, ngay cả khi Hội Dòng chưa đặt chân đến mảnh đất Đông Phương. Cha Emmanuel d’Alzon hiểu rằng Thiên Chúa muốn ngài thiết lập một hội dòng với sứ mạng đưa những người Chính Thống Giáo Đông Phương xích lại gần hơn với Giáo Hội Roma. Do vậy, vào năm 1865, ngài đã thành lập Dòng Tận Hiến Đức Mẹ Lên Trời (OA) để cùng với các cha Dòng Augustinô – Đức Mẹ Lên Trời (AA) chăm lo cho sứ mạng truyền giáo tại Bulgarie. Năm 1863, cha Victorin Galabert và một vài tu sĩ AA đã đặt chân lên miền đất này. 5 năm sau, hai đấng sáng lập là cha d’Alzon và Mẹ Marie Correnson đã tiễn năm chị em Tận Hiến Đức Mẹ Lên Trời lên đường sang Bulgarie từ cảng Marseilles. Chỉ sau 8 năm hiện diện, các sœur đã có bốn cộng đoàn tại đây, chuyên lo về giáo dục, y tế và bác ái, giáo xứ cùng với các cha Dòng AA, những người cũng bén rễ cách chắn chắn tại đây.
Thế nhưng thời cuộc thay đổi khi chế độ Cộng Sản lên nắm quyền tại Bulgarie, họ trục xuất các tu sĩ ngoại quốc về nước và đóng cửa trường Pháp Ngữ thánh Augustinô do các cha AA và các nữ tu OA điều hành. Đồng thời, họ cũng bắt bớ nhiều linh mục, tu sĩ Công giáo và Chính Thống giáo, trong đó có các cha Kamen Vitchev, cha Pavel Djidjov và cha Josaphat Chichkov dòng AA và Đức Cha Eugène Bossilkov, Giám mục Giáo phận Plovdiv. Các ngài bị quy kết vào tội “gián điệp, những kẻ âm mưu, và muốn chuẩn bị một cuộc chiến tranh chống lại chính quyền và nền dân chủ”. Các ngài bị xử bắn vào ngày 11 tháng 11 năm 1952 tại nhà tù Trung Tâm ở thủ đô Sofia. Ngày 26 tháng 5 năm 2002, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolo II đã đến thăm Bulgarie và phong Chân Phước cho nhiều vị tử đạo, trong đó có 3 cha Dòng Augustinô – Đức Mẹ Lên Trời, mà chúng ta mừng kính vào ngày 13 tháng 11 hàng năm.
Đến năm 1993, chính quyền mới cho phép các linh mục, tu sĩ ngoại quốc quay trở lại sinh sống và làm việc tại Bulgarie. Tuy nhiên, hiện nay không còn tu sĩ bản địa nào của Hội dòng sinh sống tại đất nước này. Giáo Hội Bulgarie cũng đang đối mặt với những thách đố của thời cuộc là tình trạng chảy máu chất xám, khi đa phần các người trẻ bỏ quê hương xứ sở ra nước ngoài làm ăn sinh sống, dẫn đến tình trạng già hóa dân số, thiếu hụt ơn gọi và đời sống đạo trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, với truyền thống tử đạo và bề dày lịch sử vốn có, Giáo Hội Bulgarie vẫn còn nhiều niềm hi vọng. Như thế, sứ mạng Đông Phương tại đây vẫn là một trong những điểm nhấn của Hội dòng chúng ta, như Tổng Tu Nghị lần thứ 34 vừa qua của Dòng Augustinô – Đức Mẹ Lên Trời đã nhấn mạnh.
Xin hiệp lời cầu nguyện cho đất nước và Giáo Hội Bulgarie, nơi có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam chúng ta. Và cũng xin cầu nguyện cho quý tu sĩ của hai hội dòng đang thực thi sứ mạng trên đất nước này để họ tìm được nguồn trợ lực nơi Chúa và niềm vui trong đời phục vụ.
Gioan Baotixita Trần Khắc Trúc, AA